دلایل و راه های درمان شب ادراری در کودکان

بسیاری از خانواده ها برای درمان این مسئله به پزشک می روند. شبادراری نه فقط برای خانواده بلکه برای خود کودک نیز آزار دهنده است.

شب ادراری یک علامت روان تنی شایع است که هم به تنهایی و هم درهمراهی با دیگر اختلالات کودکان و نوجوانان تظاهر می یابد. شب ادراری ممکن است علتهای متعددی داشته باشد. درمانهای گوناگونی که در طیف رشته های تخصصی روانپزشکیکودک و نوجوان، روانشناسی کودک و نوزاد، و اورولوژی قرار دارند، موثر شناخته شده اند.

بیشتر بخوانید:درمان شب ادرای کودکان | 11 مورد از دلایل شب ادراری کودکان و راه هایدرمان

ادامه مطلب

در واقع، شب‌ادرارییا خیس کردن محل خواب، به وضعیتی گفته می‌شود که در سنی که اغلب همسالان بیمار می‌توانندخود را مهار کنند و کنترل خود را بدست بگیرند ، شخص به طور ناخواسته در موقع خوابادرار می‌کند.

اگر از ابتدایتولد  نوزاد در شب ادرار می‌کند به این وضعیت شب ادراری اولیه (PNE) می‌گویند.اگرکودک از ابتدای تولد شب‌ادراری نداشته و بعداً دچار آن شده به آن شب ادراری ثانویه (SNE) می‌گویند.غالبا دختران تا سن شش سالگی و پسران تا هفت سالگی از این حالت بیرن می‌آیند .

تا ده سالگی نزدیک به ۹۵٪ از کودکان بهبود می یابند در واقع ایناصطلاح زمانی در کودک به کار می رود که دفع مکرر ارادی یا غیرعمدی ادرار در لباسیا بستر، روز یا شب در کودکانی که باید از نظر سنی به طور طبیعی کنترل مثانه رابدست آورده باشـند و همچنـین در غیـاب نابهنجـاری هـای جسـمی مشـخص روی دهد. اکثرکودکان کنترل ادراری روزانه و شبانه منظمی را در سنین ۳-۴ سالگی کسب میکنند، بنـابراین بهتـرین سـن جهت مطرح نمودن تشخیص شب ادراری، ۵ سـالگی مـی باشـد. تشخیص شب ادراری زمـانی مطـرح مـی شـود کـه کـودکحداقل ۲ بار در هفته برای ۳ ماه متوالی لباس یا رختخواب خـود را خیسنماید و یا اینکه خیس کردن رختخواب بـه شـکل یـک نگرانی و ناراحتی ای که به لحاظکلینیکـی بـا اهمیـت اسـت در حیطه ی زندگی طفل جلوه نماید. درمان و تشخیص ایناختلال به عهده متخصصین می باشد، و بهتر است والدین محترم پیش از هرگونه اقدامفردی به یک متخصص مراجعه نمایند.

شب ادراری چیست ؟

شب ادراریعبارت است از عدم کنترل ادرار در حین خواب. شب ادراری در میان کودکان شایع است ودر واقع یک مرحله از روند تکاملی کودک است. شب ادراری در پسرها شایعتر میباشد.عمومأ شب ادراری قبل از سن 7-6 سالگی موجب دلواپسی نمیشود. اکثر کودکان تا سن 4سالگی " آموزش توالت رفتن" را دیده اند. شب ادراری در 15% کودکان 5 سالهدیده میشود، و در سنین 11-8 کمتر از 5% کودکان همچنان شب ادراری دارند. پس از سن 5سالگی به طور متوسط هر سال 15% کودکان مبتلا به شب ادراری خودبخود خوب میشوند. فقط1% بیماران همچنان در بزرگسالی نیز شب ادراری خواهند داشت.

قبل از سن 5سالگی شب ادراری نرمال تلقی میگردد. شب ادراری، ثانویه به یک مشکل هوشی یا رفتارینمی‌باشد، ولی ممکن است در کودک به علت ترس از آگاهی دیگران موجب اضطراب شود.

شب ادراری بهدو دسته عمده اولیه و ثانویه تقسیم میشود. در شب ادراری اولیه (primary enuresis) کودک هیچگاهخشک نبوده است و این عادت را از زمان شیرخواری داشته است؛ اما در نوع ثانویه، کودکدوره ای از خیس نکردن به مدت حداقل 6 ماه را تجربه کرده است ولی مجددأ خیس میکند.شب ادراری اولیه به نوبه خود به دو دسته تقسیم میشود؛ آنهایی که صرفأ شبها خیسمیکنند، و عده ای که در طول روز علامت ( نظیر تکرر ادراری، فوریت، یا خیس کردن درطول روز ) دارند. شب ادراری اولیه اغلب ناشی از تأخیر تکاملی است. تداوم شب ادراریپس از سن 10-8 سالگی موجب کاهش اعتماد به نفس و مشکلات روحی در کودک میگردد.

اگر فرزند شماهم دچار شب ادراری است حتماً می دانید که این مشکل می تواند بسیاری از والدین راخسته و کلافه کند. البته این تنها والدین نیستند که از این مشکل رنج می برند؛ بلکهخود کودک هم ممکن است به عنوان تلخترین تجربه زندگی اش از آن یاد کند. این مشکلحتی از هیولای زیر تخت و پشت پرده اتاق خواب هم بیشتر کودک شما را آزاد می دهد. بهطوریکه او جرات نمی کند حتی یک شب در جای دیگری غیر از منزل بخوابد تا رازش آشکارنشود. البته یادتان باشد اگر فرزند شما یکی دوبار اتفاقی جایش را خیس کند، نبایدبه او برچسب ابتلا به شب ادراری را بزنید. متخصصان معتقدند دست کم ۲ بار در هفته و به مدت ۳ هفته باید ایناتفاق برای کودک بیفتد تا اینکه تشخیص شب ادراری برای او قطعی شود. اگر چه هنوزعلت قطعی شب ادراری کودکان مشخص نشده، لازم استبدانید گاهی ابتلا به برخی بیماریهای جسمی می تواند باعث شب ادراری شود. بنابر اینلازم است در مورد این مشکل حتماً با پزشک فرزندتان مشورت کنید.

شب ادراری مشکلنا شایعی در کودکان نیست. اگر چه اغلب کودکان تا سن ۴ سالگی یاد میگیرند به دستشویی بروند اما در بعضی از آنها شب ادراری تا ۷ سالگی ادامهدارد.تا ۵ سالگی ۱۵ درصد ازکودکان دچار مشکل شب ادراری هستند.بین ۸ تا ۱۱ سالگی کمتر از ۵ درصد کودکان هنوز شبها خودشان را خیس میکنند. لازم است بدانید شب ادراری برای پسرها بیشتر از دخترها اتفاق می افتد. ممکناست این مشکل فرزند شما تا نوجوانی ادامه پیدا کند. و آنوقت او را بیشتر به دردسرمی اندازند. بنابر این بهتر است زودتر برای کمک به فرزندتان اقدام کنید و حتماً باپزشک مشورت کنید.

پزشک دربارهسابقه بیماریهای فرزندتان از شما سوالاتی خواهد پرسید. چون اگر کودک شما به دیابت،یبوست مزمن، تشنج، عفونت مجاری ادراری، مثانه و یا اختلالاتی در نخاع مبتلا باشدممکن است به دنبال بیماری دچار این عارضه شده باشد. دقت داشته باشید که گاهی شبادراری، تشنگی و پر نوشی اولین علامت دیابت در کودک است. سابقه خانوادگی هم اهمیتدارد چون ژنتیک هم در این مسأله نقش مهمی دارد. علاوه بر این متخصصان می گویندمسایلی که برای کودک استرس ایجاد کند هم می تواند موجب ایجاد شب ادراری در او شود.مثلاً جدایی والدین، مرگ عزیزان، تغییر محل زندگی یا مدرسه کودک هم ممکن است عاملاین مشکل باشند. متخصصان می گویند یکی از علل اساسی شب ادراری، کندی و تاخیر رشد وتکامل در مرکز کنترل ادرار کودک است. طبیعی است اگر کودک حجم زیادی مایعات بنوشدبه علت کوچک بودن مثانه و سنگین بودن خوابش، ممکن است دچار حادثه شود. آپنه خوابکه با قطع تنفس هنگام خواب و خواب آلودگی در روز مشخص می شود، هم می تواند موجب شبادراری کودک شود. گاهی هم برخی داروها ممکن است باعث شوند که کودک جایش را خیسکند. اما وقتی دارو قطع شود این اتفاق دیگر برای کودک نخواهد افتاد. بنابر اینابتدا لازم است پزشک بیماریها و سابقه خانوادگی و داروهای مصرفی کودک شما را بررسیکند و سپس به درمان بپردازد.

دلایل شب ادراری در کودکان

در اکثر مواردشب ادراری ناشی از تأخیر تکامل مکانیسم کنترل مثانه است، که اغلب با زمینه ژنتیکیکودک مرتبط میباشد. این کودکان از نظر جسمی و روانی سالم هستند. عوامل مؤثر شایعدر پیدایش شب ادراری مشتمل بر موارد ذیل است:

1.    عوامل ژنتیک، درصورتی کهیکی از والدین سابقه شب ادراری در دوران کودکی داشته باشد؛ احتمال بروز در فرزندخانواده 43% است. در صورتی که پدر و مادر، هردو، این سابقه را داشته باشند؛ ایناحتمال به 77% میرسد. در موارد دوقلویی تک تخمی در صورت ابتلای یک کودک، دومی نیزمبتلا میشود. 

2.   مشکل در بیدار شدن، واختلال خواب

3.  انسداد راه هوایی و خرخرکردن

4.   استرس شدید، نظیر تولدفرزند جدید، تنها خوابیدن، مدرسه یا خانه جدید، بحران خانوادگی

5.   تکامل کندتر سیستم عصبیمرکزی

6.   عوامل هورمونی، نظیر کمبودتولید " هورمون ضد ادراری " در شب و دیابت که عوامل نادری هستند، و بهعلت افزایش حجم ادرار موجب شب ادراری میشوند

7.   عفونت های ادراری، چرا کهعفونت ادراری مثانه را تحریک می نماید.

8.   ظرفیت عملکردی کم مثانه

9.   ضایعات نخاعی

10.  مواد محرک مثانه نظیرشکلات، نوشابه کوکاکولا، چای

11.  اختلالات ساختاری نظیر" دریچه مجرای خلفی " درپسرها و حالب نابجا

علائم و نشانه های شب ادراری

شب ادراری بهصورت غیرارادی در خواب رخ میدهد. شب ادراری از نظر تعریف زمانی مطرح است که حداقلهفته ای دو بار و به مدت 3 ماه رخ دهد. در موارد ذیل با پزشک متخصص ارولوژی مشورتنمایید:

1.    تداوم شب ادراری پس از سن7-6 سالگی،

2.   عفونت ادراری،

3.  یبوست و بی اختیاری مدفوع،

4.   شب ادراری پس از یک دورهعدم خیس کردن ( شب ادراری ثانویه )،

5.   شب ادراری با تشنگیغیرمعمول، درد یا سوزش در هنگام ادرار کردن، جریان ادرار ضعیف، ادرار به رنگ صورتییا خرخر کردن در خواب.

شرایط فوقنیازمند بررسی کامل میباشند.

راه های تشخیص شب ادراری

باید شرح حال ومعاینه جامع به عمل آید تا موارد بغرنج شب ادراری، در کودکانی که مشکل جدی زمینهای دارند، مشخص گردد. موارد بغرنج شامل عفونت های ادراری،  اختلالات ساختارینظیر " دریچه مجرای خلفی " درپسرها و حالب نابجا در دخترها، مثانه عصبیو ضایعات نخاعی است. بعلاوه یبوست مزمن و بی اختیاری مدفوع میتواند با شب ادراریتظاهر نماید. در شرح حال باید به مواردی نظیر مشکلات تکاملی، رفتاری، احساسی،خانوادگی توجه کرد.

معاینه فیزیکیدر کودکان مبتلا به شب ادراری نرمال است. باید شکم، دستگاه تناسلی، پشت و راه رفتنکودک ارزیابی گردد. آزمایش کامل ادرار از نظر عفونت، خون، وزن مخصوص ادرار، و قندکنترل میشود. سونوگرافی جهت ارزیابی سیستم ادراری و سلامت آن کاربرد دارد. عکسساده شکم جهت بررسی ستون فقرات و یبوست درخواست میگردد. گاهی جهت ارزیابی کاملستون فقرات نیاز به " ام آر آی " از نخاع، به ویژه در موارد شب ادراریثانویه، وجود دارد.

توصیه هایی برای درمان شبادراری در کودکان

روشهای درمانیمتفاوتی بدون در نظر گرفتن علت شب ادراری برای حل این مشکل وجود دارد. البته اگربیماریهای جسمی مانند دیابت، یبوست و عفونت ادراری علت قضیه باشد حتماً لازم استکه پزشک درمان بیماری اصلی را شروع کند. اما در موارد دیگر شما می توانید با توصیههای زیر به حل مشکل کمک کنید:

1.    صبر کنید: این کار بهترینو اصلی ترین روشی است که به شما و فرزندتان کمک می کند. برخی از کودکان تا ۷سالگی قادر به کنترل ادرار خود در شب نیستند و با گذشت زمان اینتوانایی را به دست می آورند به همین علت با صبر کردن بدون عصبانی شدن و تنبیه کودکمی توانید امیدوار باشید که او این توانایی را به دست آورد و مشکلش حل شود. اما در۳ مورد حتماً با پزشک مشورت کنید: اگر فرزند شما بعد از ۷ سالگی هنوز خود را خیس می کند. اگر کودک بعد از مدتی خشک ماندنناگهان دچار شب ادراری می شود. اگر شب ادراری با خرخر، سوزش و دردهنگام ادرارهمراه بوده و یا تشنگی مکرر و ادرار پررنگ هم داشته باشد.

2.   استفاده از زنگ مخصوص: اینزنگ های مخصوص می توانند کوچکترین مقدار رطوبت را در رختخواب یا لباس زیر کودکتانتشخیص داده و قبل از اینکه خیلی دیر شود با صدای زنگ بلندی کودک را از خواب بیدارکنند تا به دستشویی برود. این زنگها به تدریج به کودک آموزش می دهند که با احساسپری در مثانه از خواب بیدار شده و به دستشویی بروند. البته دست کم ۲ هفته تا ۱۲ هفته طول می کشد تا این زنگ بتواند یک شب خشکرا برای کودک به ارمغان بیاورد. یادتان باشد اگر کودک با صدای زنگ بیدار نمی شودلازم است شما با شنیدن زنگ او را بیدار کنید.

3.  استرس را تشدید نکنید: شمابه عنوان والدین مسلما قصد ندارید بر فشار و اضطراب کودکتان اضافه کنید اما گاهیبا رفتار و عکس العملهای خود به این اتفاق باعث می شوید که فرزندتان بیش از پیشمضطرب شود. متخصصان می گویند اضطراب زیاد می تواند مشکل شب ادراری را تشدید کند.بنابر این مراقب رفتار خود با کودکی که شب خودش را خیس کرده باشید.

4.   سرکوفت نزنید: متاسفانهبعضی از والدین عادت دارند کودک خود را با دیگر بچه ها مقایسه کرده و از این کاربرای تنبیه و تغییر رفتار او استفاده می کنند. اما این کار جز از بین بردن اعتمادبه نفس فرزندتان نتیجه دیگری ندارد. هیچ کودکی از سرکوفت زدن به عاقبت خوشی نخواهدرسید. اگر به این مسأله توجه نکنید، کودک شما از اختلالات روانی و عدم توازناجتماعی در دوران کودکی رنج خواهد کشید و این شرم مکرر در مقابل دیگران او را دچاریک زندگی غیر عادی خواهد کرد که عواقبش ممکن است تا بزرگسالی دامنگیر او شود.

5.   از کودک حمایت کنید: شمابه عنوان والدین وظیفه دارید در مدتی که فرزندتان شب ادراری دارد او را حمایت کنیدتا بتواند با این شرایط کنار بیاید تا زمانی که بتواند کنترل مثانه اش را به دستبیاورد.

6.   عادات قبل از خواب را یادآوری کنید: به کودکتان راه هایی را که کمک می کند، جلوی شب ادراری گرفته شود؛ یادبدهید. مثلاًً ۲ساعت قبل از خواب نوشیدنی های کافئین دار ومیوه های آبدار نخورد، چون اینها ادرار آورهای طبیعی هستند. قبل از خواب حتماً بهدستشویی برود و هر بار که صبح خشک از خواب بیدار شد، آن را ثبت کنید و به او نشاندهید زمانی که این نکات را رعایت کند کمتر دچار مشکل می شود.گاهی اوقات دیرخوابیدن و خستگی کودک باعث می شود که بیدار شدن و دستشویی رفتن در شب برایش سخت ترشود و احتمال شب ادراری او زیادتر شود. بنابر این کودک را آموزش بدهید تا در ساعتمقرر به رختخواب برود. علاوه بر این مسیر توالت را در شب روشن بگذارید تا کودکبتواند شب هنگام به راحتی به دستشویی برسد.

7.   روشهای کم کردن اضطراب واسترس را بیاموزید: اگر در منزل اتفاقاتی افتاده که فکر می کنید کودک شما مضطرب وتحت فشار است؛ مثلاً اگر عزیزی را از دست داده اید و یا مدرسه کودک عوض شده است؛بهتر است با کمک روانشناس به کودک روشهای کم کردن اضطراب را یاد بدهید. مشاوره نهتنها برای کودک بلکه برای خود شما هم می تواند سودمند باشد. تحقیقات نشانداده که تأثیرات روانی شب ادراری بر کودک بارزتر است تا اثرات جسمی. واکنش اعضایخانواده و خواهر و برادرها می تواند نقش مهمی در این مسأله داشته باشد. مثلاًمسخره کردن خواهر و برادرهای او، نا امیدی والدین و… می تواند زمینه ضعف اعتماد بهنفس او شده و عارضه اش این باشد که در مدرسه و جامعه قربانی قلدری دیگران قرارگیرد.

8.   امیدوار باشید: وقتی حادثهشب ادراری تکرار می شود از خودتان ناامیدی نشان ندهید. حتی یک شب خشک بودن کودک وپیشرفت او در کنترل خودش را تشویق کنید. نا امیدی شما اضطراب کودک را تشدید میکند. در عوض تشویق او اعتماد به نفس او را تقویت می کند و باعث می شود او تلاشبیشتری برای خشک ماندن از خود نشان دهد.

9.   به کودک آرامش بدهید: بهکودکتان هم بگویید که او به زودی خواهد توانست کنترل مثانه اش را به دست بیاورد وبرای این کار به کمی تمرین نیاز دارد. به او بگویید که این مشکل تنها مخصوص اونیست و بسیاری از هم سن و سالان او هم به این مشکل دچار هستند. در ضمن تلاش کنیدتا همکلاسی های کودک از مشکل او اطلاع پیدا نکنند تا موجب شرمندگی فرزندتان نشوند.

10.  عایق بندی کنید: از خیسماندن تشک فرزندتان هنگام شب ادراری جلوگیری کنید. به همراه زنگ مخصوص از محافظتشک ضد آب استفاده کنید و می توانید از پوشک یا شورتهایی که رطوبت را جذب می کننداستفاده کنید تا زمانی که پیشرفت واضحی در کنترل مثانه کودک مشاهده کنید. در ضمنبهتر است برای تمیز کردن رختخواب از خود کودک کمک بخواهید. مثلاً از او بخواهید کهملحفه یا پتو را به محل شستشو ببرد. این کار را به عنوان تنبیه قرار ندهید بلکهفرزندتان باید مسئولیت عمل خود را به عهده بگیرد و البته به او خاطر نشان کنید کهشما به او کمک خواهید کرد. همچنان به خاطر داشته باشید که شب ادراری کودک عمدینیست و برای او هم تجربه ناخوشایندی است. پس به خاطر این تجربه بد، تنبیهش نکنید.بلکه برای خشک ماندن تختخوابش تشویقش کنید.

درمان شب ادراری در کودکان

قدم اول آن است که کودک از نظر بیماری های زمینه ای بررسی گردد. دراکثر کودکان شب ادراری اولیه با رشد، بدون درمان، برطرف میشود. تنبیه کودک موجب درمان شب ادراری نمیشود.او را مسخره، تحقیر و سرزنش نکنید و اجازه ندهید که دیگران نیز او را اذیت کنند.کنترل ادرار شبانه یک روند تکاملی است. در مواردی که سابقه شب ادراری در والدینمثبت است؛ در اکثر این موارد مشکل کودک در حدود همان سنی خوب میشود که در والدیننیز برطرف شده است. کودک تعمدأ جای خود را برای دلخور کردن شما خیس نمیکند. کودکباید بداند که شب ادراری  " گناه " او نیست. کلیه تلاش های او راهرچند کوچک تشویق نمایید. در جلوی دیگران در رابطه با شب ادراری او صحبت نکنید. بهکودک توضیح دهید که شب ادراری یک روند نرمال است. برروی تشک محافظ ضد آب قراردهید. چراغ خواب تعبیه فرمایید تا کودک شب به راحتی توالت را پیدا کند. دو نوعدرمان وجود دارد: رفتار درمانی و طبی. رفتاردرمانی به کودک کمک میکند شب جای خودرا خیس نکند، و اولین اقدام است. رفتاردرمانی در بیش از 75% موارد مؤثر است. برخیاز موارد رفتاردرمانی مشتمل بر موارد ذیل است:

بیشتر بخوانید: تنبیه بدنی کودکان | عواقب مخرب تنبیه بر یادگیری و رفتار کودک

محدودیت مایعاتاز دو ساعت قبل از خواب، ولی در مابقی ساعات روز به میزان کافی مایعات مصرف نماید،به نحوی که مصرف مایعات از صبحانه شروع شده و تا اواخر عصر ادامه یابد،
راهنمایمصرف مایعات این گونه است: از 7 صبح تا ظهر – 40% ؛ از ظهر تا 5 عصر – 40% ؛ و از5عصر به بعد 20%، ادرار کردن درست قبل از خوابیدن، و یک ساعتقبل از آن، دسترسی کودک به توالت در شب به سهولت باشد، اگر کودک شما بههر دلیلی شب بیدار شد، از او بپرسید آیا قبل برگشتن به رختخواب نیاز به توالت رفتندارد یا خیر، اگر او از تاریکی میترسد، تا وقتی که خوابش ببرد در اتاقش حضور داشتهباشید، گاهی به کودک خود یادآوری نمایید در صورتی که شب نیاز به توالت داردبرخیزد، استفاده از سیستم زنگ که به دنبال خیس شدن رختخواب به صدا در آمده تا بهکودک پاسخ به حس مثانه در شب را آموزش دهد، مدت لازم برای این روش حدود 15 هفتهاست،
سیستمزنگ در کودکان بالای 7 سال کاربرد دارد، و کودک میباید انگیزه داشته باشد،
پساز 4 هفته، پاسخ به زنگ ( آلارم ) ارزیابی میشود؛ اگر هیچ پیشرفتی مشاهده نشد، ایندرمان متوقف میشود، در صورت پاسخ به درمان، استفاده از آلارم تا 14 شب پس از عدمخیس کردن برای تقویت پاسخ ادامه می یابد،  زمانیکه زنگ به صدا درمی آید، والدین می باید کودک را در بیدار شدن کامل و بردن بهتوالت کمک نمایند، کودک میتواند پس از تعویض ملافه و لباس خواب به رختخواب برگردد،و زنگ ادراری را مجددأ تنظیم کند، میزان عود شب ادراری به دنبال تکمیل دوره زنگادراری، 10-5% میباشد، ایجاد سیستم پاداش برای شبهای خشک، مثلأ به ازای هر شب خیسنکردن یک برچسب به کودک پاداش دهید و زمانی که تعداد آن به عدد مشخصی رسید، به اوجایزه دهید،
اعتمادبه نفس کودک را حفظ کنید، هیچ وقت کودک را به خاطر خیس کردن تنبیه نکنید، و همیشهبا او به ملایمت رفتار کنید، نگذارید برادر يا خواهرش او را دست بیاندازند، حذفمواد محرک مثانه، نظیر نوشابه های گازدار، نوشیدنی های انرژی زا، ادویه (فلفلوغذای حاوی آن)، شکلات، کاکایو، آب مرکبات، آناناس، سس گوجه فرنگی؛ از رژیم غذایی،به ویژه از ساعت 3 بعد از ظهر به بعد. یبوست را کنترل نمایید. در صورت خیس کردن شب، قبلاز رفتن به مدرسه او را استحمام کنید، تا در مدرسه مسخره نشود. از کودک خود بخواهید درتعویض ملافه خیس کمک کند، ولی نه به عنوان یک تنبیه بلکه به این طریق یاد بگیردچگونه از پس این مشکل برآید و در نتیجه اعتماد به نفسش افزایش یابد. دارو در صورتی داده میشودکه سن کودک بیش از 7 سال بوده و به رفتاردرمانی پاسخ نداده باشد. این داروها شاملدسموپرسین ( می نی رین )، اوکسی بوتینین، و دتروزیتول (تولترودین) است.

او کسیبوتینین، و دتروزیتول از دسته داروهای آنتی کولینرژیک بوده وشایعترین عارضه آنهایبوست است. این داروها عضلات مثانه را شل کرده، نیاز به ادرار کردن در زمان خوابرا تقلیل میدهند. اوکسی بوتینین به صورت قرص شب ادراری کودکان 5 میلیگرمی است، کهنصف یا کامل قبل از خواب داده میشود.

دسموپرسین بهدو شکل اسپری بینی و قرص موجود است. دسموپرسین به عنوان " هورمون ضد ادراری" عمل کرده، ادرار را تغلیظ میکند و تولید ادرار در شب را کاهش میدهد و درنتیجه مثانه پر نمیشود. اسپری بینی آن گاهی موجب سردرد و تحریک بینی میشود. اسپریبینی در کودکان توسط سازمان غذا و داروی آمریکا دیگر توصیه نمیشود، زیرا کاربرد آنبه علت کاهش شدید سدیم خون خطر تشنج به دنبال دارد. قرص دسموپرسین، با دوز 120میکروگرم تجویز میگردد. اخیرأ دسموپرسین به صورت Melt است که شب قبلاز خواب بر روی زبان قرار داده میشود که طی 3 ثانیه در بزاق دهان حل میگردد. قبلاز تجویز این دارو بهتر است وزن مخصوص ادرار صبحگاهی در حالت ناشتا چک میشود. در زمان خوابیدن میلمیشود، در موارد مقاوم 2-1 ساعت قبل از خواب تجویز میشود،
پاسخبه درمان 4 هفته پس از شروع درمان ارزیابی میگردد، در صورت پاسخ نسبی تا 3 ماهادامه می یابد، در صورت عدم پاسخ به دسموپرسین، همراه با یک داروی آنتی کولینرژیکموقع خواب داده میشود، میزان پاسخ 70-60% است وپس از چند روز رخ میدهد، در صورتی که درزمان تجویز دسموپرسین محدودیت مصرف مایعات داده نشود، خطر مسمومیت با آب (water intoxication)، وجود دارد کهعلایم آن شامل سردرد، تهوع و استفراغ است،  امروزه کمتر ازداروی ایمی پرامین در درمان شب ادراری استفاده میشود و سازمان بهداشت جهانی آن راجهت شب ادراری توصیه نمیکند. ایمی پرامین یک داروی ضد افسردگی است.

درمان شب ادراری کودکان با طب سنتی

شب ادراری درهر سنی ممکن است اتفاق بیفتد، اما در دوران کودکی شایع تر است. این مشکل قبل از سنپنج سالگی می تواند طبیعی باشد. ابن سینا اعتقاد داشت شب ادراری کودکان با افزایشسن که کودک قوی و تنومندتر شد، متوقف می شود، اما در برخی موارد شب ادراری بهدلایلی رخ می دهد که باید مورد بررسی قرار بگیرد و درمان شود. 

از علل شبادراری کودکان می توان به تاخیر در تکامل مغز، اختلالات سیستم اعصاب، مثانهنوروژنیک، ناپایداری مثانه، خواب سنگین، اختلالات روانی، بیماری های ارثی، عفونت،استرس، بیماری های عضوی ناحیه مثانه یا آلت تناسلی، شلی یا کاهش ظرفیت مثانه،کمبود هورمون ضد ادرار و... اشاره کرد. 

غیر از درماندارویی، روش هایی وجود دارد که می تواند تا حد زیادی به درمان این مشکل کمک کند:

زنجبیل نیز ازدیگر گیاهان مفید در درمان این مشکل است. برخی منابع نشان می دهددمکرده سنبل الطیب در درمان شب ادراری کودکان مفید است. برخی ورزش ها ماننددرازونشست و بشین و پاشو نیز در تقویت عضلات شکم و مثانه موثر است. همچنین باید توجه کرد درطول شب به ویژه چند ساعت قبل از خواب، کودک مایعات کمتری را بنوشد و حتماً قبل ازخواب به دست شویی برود.
بهتراست از خوردن هندوانه، مرکبات، ماست، دوغ و غذاهایی که خاصیت سرد دارند در شبخودداری شود. بهتر است افرادی که به شب ادراری مبتلا هستند ازخوردن مواد غذایی محرک مانند قهوه، فلفل، مواد کافئین دار، نوشابه های گازدار،کنسروها، غذاهای آماده و فست فود خودداری کنند.
گلختمی نیز از جمله گیاهان مفید در درمان شب ادراری است که می توان روزانه دو بار بهصورت دم کرده میل کرد. به کودکتان اطمینان دهید با ورزش و تمرین و گوشکردن به توصیه های شما می تواند قدرت و ظرفیت مثانه اش را افزایش دهد و او رامطمئن کنید که این یک مشکل گذراست.
ازمشکل شب ادراری کودک خود به دیگران، به خصوص هم سن و سالانش چیزی نگویید. هرگز ازجملاتی مانند «بازم رختخوابتو خیس کردی» که بار منفی و سرزنش دارد، استفاده نکنید.
بااین امر بسیار عادی برخورد کنید. حتی می توانید از کودک خود بخواهید در نظافت وجمع کردن رختخواب به شما کمک کند که این امر ضمن تقویت مسئولت پذیری کودک، نوعیسهیم شدن وی در زحمات شما به علت شب ادراری اوست. همچنین می توانید به کودکخود یاد دهید عضلات شکم خود را منقبض و نفس خود را برای چند ثانیه حبس کند و اینکار را پشت سر هم حدود 10 تا 20 بار و چند بار در روز انجام دهد. این ورزش نیز درتقویت عضلات نگه دارنده ادرار و مثانه بسیار موثر است.
یکیاز علل شب ادراری کودکان مسائل عاطفی و استرس است. با کودک خود بیشتر صحبت کنید.سعی کنید محیط آرام تری برای وی فراهم کنید، از تماشای فیلم های ترسناک و تعریفکردن قصه های وحشتناک و جنایی به طور جدی خودداری کنید. طب سوزنی با مکانیسم ایجادآرامش و تقویت اسفنکترهای ادراری و تقویت مثانه نیز روش درمانی مفید در کمک به حلمشکل شب ادراری در کودکان و بزرگسالان است. طبق تحقیقاتی که توسطمۆسسات پزشکی صورت گرفته ثابت شده است که رابطه ای قوی میان مصرف شیر و مواد لبنیپیش از خواب و شب ادراری وجود دارد. در واقع کودکانی که پیش از خواب شیر یا مادهلبنی دیگری مصرف می کنند، بیشتر در معرض شب ادراری قرار دارند. به همین دلیل همتوصیه می شود والدین چند ساعت پیش از خواب به فرزند خود اجازه نوشیدن شیر یا سایرلبنیات را ندهد. کافئین ماده ای ادرارآور است و غذاها و نوشیدنیهایی که حاوی کافئین هستند تولید ادرار را افزایش می دهند. بهتر است پس از ساعاتپایانی روز، از مصرف هر ماده غذایی کافئین دار خودداری شود. شکلات نیز حاوی کافئیناست. به همین دلیل هم در افزایش ادرار موثر است، اما باید بدانید که میزان کافئیندر همه شکلات ها یکسان نیست. معمولاً بر روی بسته های شکلات یا نوشیدنی های شکلاتیمیزان کافئین موجود در آن درج شده است. به همین دلیل هم توصیه می شود پیش از مصرفشکلات و سایر محصولات وابسته به آن، حتماً اطلاعات مندرج بر آن را بخوانید. هر انسانی دارای خصوصیاتیفیزیکی خاصی است و بدن او نسبت به هر غذایی واکنش متفاوتی نشان می دهد. ممکن استفرزند شما نیز به غذاهای خاصی حساس باشد و مصرف آن مواد غذایی منجر به شب ادراریاو شود. برای اینکه بهتر بتوانید غذاهایی که فرزندتان به آن ها حساس است رابشناسید، بهتر است تا چندین روز هر ماده غذایی که فرزندتان می خورد را در دفترچهای یادداشت کنید. هرگاه فرزندتان در طول شب دچار شب ادراری شد، به آن دفترچهمراجعه کنید و ببینید در طول آن روز کودک چه ماده غذایی را بیشتر یا پیش از خوابمصرف کرده است. برخی از مواد غذایی که ممکن است کودکان به آن واکنش نشان دهندعبارت اند از ذرت، تخم مرغ، گندم و سویا.

کنار آمدن با موضوع شبادراری

مسلما شستن رختخواب کار آسانی نیست بخصوص اگر زیاد تکرار شود. این موضوع باعث می شود والدین برایکودک سختگیری کنند و گاهی او را برای خیس کردن رختخوابش تنبیه کنند. اما لازم استبدانید که شب ادراری کودک از روی عمد نیست و او کنترلی بر این اتفاق ندارد. پستنبیه او هم نمی تواند این مشکل را از بین ببرد بلکه عوارض تنبیه کودکان نیز بیش از انتظار خواهدبود. بلکه باعث ایجاد مشکلات بیشتر و اضطراب در کودک می شود. اگر چه علت اصلی شبادراری هنوز مشخص نیست اما گروهی از علتها مسئول این اتفاق شناخته شده اند که بهتراست برای رفع آنها اقدام کنید.

جامعه سلامت

‍